Kuşları severim. Özellikle turnaları çok beğenirim. Duruşları bana çok etkileyici gelir. Canlı olarak turna kuşunu sadece hayvanat bahçelerinde gördüm. Hangi çeşit turna olduğuna dikkat etmediğim için sonra fotoğraflardan anlamaya çalıştım.
İlk gördüğüm turna, Gri Taçlı Turna (Grey Crowned Crane) olarak geçiyor. Bilimsel adı Balearica Regulorum. Sıcağı seven ve Afrika’da yaşayan bir türmüş. Ben onu izlerken kanatlarını açmıştı. Beyaz kanatları ile çok güzel bir görüntü ortaya çıktı.
Gördüğüm ikinci turna, Siyah Boyunlu Turna (Black Necked Crane) olarak isimlendirilmiş. Grus Nigricollis olarak biliniyor. Himalayalarda, Kuzey Hindistan ve Orta Çin’de yaşıyormuş.
Fotoğrafını çektiğim iki turna türü de Türkiye’de yaşayan türler değil. Türkiye’de çoğunlukla Avrasya Turnası (Eurasion Crane veya Common Crane) görülüyormuş. Grus grus bilimsel adlı bu turnanın fotoğraflarında gördüğüm renkleri diğerleri kadar güzel gelmedi. Kuyruk tarafındaki tüylerin kalkık olması da pek hoşuma gitmedi.
Türkiye’de Telli Turna (Demoiselle Crane) olarak bilinen türü ise beğendim. Anthropoides Virgo bilimsel adı verilmiş bu turnayı ilk defa bu linkteki fotoğrafta görmüştüm. Serbestçe paylaşılabilen o fotoğraf gerçekten güzel çekilmiş.
Turna türlerini incelerken gördüğüm ve renklerini beğendiğim bir başka tür, Kırmızı Taçlı Turna ( Red Crowned Crane). Grus Japonensis olarak isimlendirilmiş bu turna, Doğu Asya’da yaşıyormuş. Turnaların bir çoğu kışın sıcak yerlere göç ediyor ama Kırmızı Taçlı Turna’nın Japonya’da göç etmeden yaşayan bir türü de varmış. Beyaz renkli bu turnanın üzerindeki kırmızı ve siyah tüyler çok güzel bir görüntü oluşturmuş. Kanatlarını açınca daha etkileyici oluyorlar. Hele bir de dans ederken onları izlemek çok zevkli.
Maalesef turnaların sayıları azalıyor. Bazı türler artık tehlike altında. Ülkemizde de sulak alanların azalması turna sayısının azalmasına yol açmış.
Bir keresinde kitapçıda kitapları incelerken gördüğüm bir kitabı sırf kapağından dolayı satın aldım.
Kitabı okuyunca beğendim. Yazar kendi hayatından yola çıkarak farklı konularda kısa kısa yazılar yazmış. Son yazısının ismi Turna ve Gayda. O da turnaları çok beğeniyor. Turna sesini tulum müzik aletinin sesine benzetiyor. Gayda’yı da tulum’a benzetiyor. Eğer sazlıklı bir yerde yaşamıyorsanız turnaları sadece havada görebilirsiniz diyor. Maalesef ben havada da göremedim.
Turnalar göç ederken toplu olarak hareket eder ve V şeklinde uçarlarmış. Eşlerine çok düşkün hayvanlarmış. Bir çift yıllarca beraber yaşar ve eşi ölmediği sürece başka bir eş aramazmış.
Bir zamanlar Anadolu’da çok turna yaşarmış. Türkülere de konu olmuş. Bazı turna türkülerini dinledim. Emel Taşçıoğlu’nun sesinden “Allı Turnam Bizim Ele Varırsan”, Musa Eroğlu’nun söylediği “Telli Turnam”, Yavuz Bingöl’ün sesinden “Turnalara Tutun da Gel”, Gülşen Kutlu’dan “Bir Çift Turna Gördüm” beğenerek dinlediğim türkülerdi.
Açık kahve renkli yavru turna fotoğrafları hep birbirine benziyor. Büyüyünce renkleri ortaya çıkıyor ve hangi tür olduğu belirginleşiyor. Umarım nesilleri tükenmez de bu güzellik ortadan kaybolmaz.